Podstawowe informacje
Miejscowość
Stawy
Województwo
świętokrzyskie
Powiat
jędrzejowski
Gmina
Imielno
Obszar AZP
91-61
Nr stanowiska w miejscowości
1
Nr stanowiska na obszarze
-
Forma terenowa
pagór meandrowy
Pokrycie terenu
pola, nieużytki
Chronologia
XI-XII w.
Cechy
Forma
Stan zachowania
Powierzchnia całości
dwuczłonowe
zły
8
Znaleziska

W trakcie badań poza ceramiką odkryto także kilka grotów strzał, noże, szydła, przęśliki, kawałki żużla, przedmioty kościane i bliżej nieokreśloną zausznicę brązową, zdobioną granulacją.

Opis

Grodzisko położone na piaszczystym wzgórzu (221 m n.p.m.), ulokowanym na terasie dennej Nidy, pomiędzy jej dwoma ramionami (tzw. pagór meandrowy). Wypłaszczenie szczytowe wzgórza wyniesione jest 10-12 m ponad poziom dna doliny, zbocza wzgórza są strome od strony N i W, od S i E łagodniejsze. Wały podgrodzia są prawie całkowicie rozorane, wały głównego członu grodziska zachowane są w niektórych miejscach do wysokości 1–1,5 m. Układ obwałowań dostosowany został do morfologii wypłaszczenia szczytowego wzgórza, rozciągającego się wzdłuż linii E-W. Główny człon grodziska zajmuje kraniec W wzgórza, nachylonego w tym miejscu w kierunku SW. Otoczony jest on podwójną linią obwałowań, jego kształt zbliżony jest do owalu (120 x 110 m), powierzchnia wraz z wałami wynosi około 1 ha (majdanu wewnątrz obwodu wałów – 0,3 ha). Od strony E do głównego członu grodu przylegało czworokątne, wydłużone podgrodzie, otoczone podwójną linią wałów. Wymiary podgrodzia wraz z wałami wynoszą 380 x 120-200 m (powierzchnia około 6 ha), powierzchnia majdanu w obrębie wałów wynosi blisko 2 ha. Odcinki wałów podgrodzia od strony S i E biegły prawie po liniach prostych, nieznacznie tylko wygiętych na zewnątrz, odcinek N był mocniej wygięty, zgodnie z ukształtowaniem stoku wzgórza. Od strony W, N i S odcinki wału zewnętrznego podgrodzia dochodziły do linii kolistej, „suchej” fosy, otaczającej główny człon grodziska. Odcinek W wału wewnętrznego podgrodzia biegł po linii wklęsłej w kierunku E, zgodnie z przebiegiem wspomnianej „suchej” fosy, otaczającej główny człon grodziska. Odległość między wałem wewnętrznym i zewnętrznym podgrodzia wynosiła 25-60 m. Analiza zdjęć lotniczych obiektu wykazała istnienie zamytych obecnie całkowicie „suchych” fos przed wałami wewnętrznymi i zewnętrznymi głównego członu grodziska i podgrodzia. Powierzchnia całości założenia przekraczała 8 ha. Od strony SW grodziska widoczne były dwa kolejne odcinki zamytych fos, długości 250 i 120 m. Jeśli przyszłe badania wykażą ich obecność również w innych częściach wzgórza, na którym położone jest grodzisko, to jego powierzchnia mogłaby dochodzić do 12 ha.

Stratygrafia: Brak dokładnych danych. W komunikatach w Informatorach Archeologicznych wspomina się najpierw o rozpoznaniu osady otwartej, której istnienie poprzedzało budowę grodu, potem zaś autorki badań dopuszczają możliwość istnienia starszej fazy wału.

Typ umocnień: Brak dokładnych danych. W krótkich komunikatach wspomina się o konstrukcji skrzyniowej wału (typ WIVB1 ?), skrzynie miały mieć szerokość 2,3-2,5 m. pozostałe wymiary wałów nie są znane.

Zabudowa: W komunikatach wspomina się o odkrywaniu w trakcie badań budynków półziemiankowych. Jeden z nich (dwufazowy) miał wymiary 4,0 x 3,5 m, odkryto w nim palenisko wyłożone kamieniami.

We wcześniejszych komunikatach autorki badań wspominają, iż w IX-X w. na wzgórzu funkcjonowała osada otwarta, na terenie której zbudowano potem gród, datowany na XI-XII w. W jednym z późniejszych komunikatów sygnalizowano, że osada otwarta mogła funkcjonować w IX w., 1. faza grodu w X i początkach XI w., 2. faza grodu w XI i XII w.

Badania archeologiczne
Rok (rozpoczęcia)
Kierownik badań
Rodzaj badań
Miejsce przechowywania zbiorów
-
J. Poleski
zdjęcia lotnicze
-
1888 - 1888
W. Sierakowski
badania powierzchniowe
-
1954 - 1954
Z. Kozłowska-Budkowa
badania powierzchniowe
-
1968 - 1972
Z. Woźnicka
badania wykopaliskowe
-
1974 - 1974
Z. Woźnicka
badania wykopaliskowe
-
Literatura
W. Siarkowski, Wiadomości o zabytkach przedhistorycznych w okolicach Pińczowa, [w:] Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej, 1888 tom 12, s. 48.
M. Wawrzeniecki, Zbiory wykopalisk przedhistorycznych przy Muzeum Oddziału PTK w Kielcach, [w:] Pamiętnik Fizyograficzny, 1914 tom 22, s. 10.
W. Pałucki, Kasztelania czechowska, 1964.
E. Dąbrowska, Studia nad osadnictwem ziemi wiślickiej we wczesnym średniowieczu, 1965, s. 254.
E. Dąbrowska, Sprawozdanie z badań powierzchniowych prowadzonych w 1960 r. w dorzeczu Nidy, [w:] Sprawozdania Archeologiczne, 1965 tom 16, s. 389.
Z. Woźnicka, Stawy, [w:] Informator Archeologiczny, 1969 tom 1968, s. 295-296.
Z. Woźnicka, Stawy, [w:] Informator Archeologiczny, 1970 tom 1969, s. 320-321.
Z. Woźnicka, Stawy, [w:] Informator Archeologiczny, 1971 tom 1970, s. 207-208.
Z. Woźnicka, Stawy, [w:] Informator Archeologiczny, 1972 tom 1971, s. 225-226.
Z. Woźnicka, Stawy, [w:] Informator Archeologiczny, 1973 tom 1972, s. 228-229.
Z. Woźnicka, Stawy, [w:] Informator Archeologiczny, 1975 tom 1974, s. 201-202.
J. Poleski, Grody plemienne i wczesnopaństwowe w Małopolsce, [w:] Początki sąsiedztwa. Pogranicze polsko-rusko-słowackie w średniowieczu, 1996, s. 118.
J. Poleski, Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca, 2004, s. 424-425.
Pozycja na mapie
Wyznacz trasę trasy z
Pokaż trasę
Zdjęcia stanowiska