Podstawowe informacje
Miejscowość
Jurów
Województwo
lubelskie
Powiat
tomaszowski
Gmina
Jarczów
Obszar AZP
95-92
Nr stanowiska w miejscowości
1
Nr stanowiska na obszarze
1
Forma terenowa
cypel piaszczysty
Pokrycie terenu
pole
Chronologia
XII-XIII w.
Cechy
Forma
Stan zachowania
Powierzchnia całości
kolista
zniszczone w części
1 ha
Znaleziska
-
Opis

Grodzisko położone jest w widłach rzek Szyszły i Rzeczycy – dopływów Sołokiji, na piaszczystym cyplu wcinającym się w podmokłe łąki. Obiekt ma plan kolisty, który tworzy pojedyncza linia umocnień wraz z dookolną fosą. Średnica założenia ma około 130 m, zaś powierzchnia całości wynosi 1 ha. Wał ze względu na duże zniszczenia orką nie jest widoczny w terenie.
Grodzisko zostało zaznaczone na mapie Miega (XVIII w.) oraz opisane w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego (1880-1904). W 1984 roku zostało ponownie odkryte, a następnie dzięki metodzie tzw. skaningu laserowego możliwa stała się jego precyzyjna lokalizacja i odtworzenie narysu.
Badania wykopaliskowe na grodzisku przeprowadziła Ewa Banasiewicz (-Szykuła) w latach 1984, 1996-1998 wraz z Ireną Kutyłowską (1996). W czasie 4 sezonów badań przekopano 447 m2 powierzchni grodziska oraz wykonano 65 odwiertów. Pozyskano kilkaset zbytków w tym 227 tzw. wydzielonych oraz próby do datowania metodą C14 i dendrochronologiczną.
W 1984 roku prace skoncentrowano w części zachodniej i południowej obiektu zakładając wykopy 1-4. Pozwoliły one rozpoznać elementy obronne w postaci wału, fosy oraz pozyskać materiały zabytkowe. Kolejne prace badawcze zrealizowano w 1996 r. Wykopy sondażowe 5-7 usytuowano w części południowej badając wał oraz część majdanu. W latach 1997 i 1998 założono wykopy w części południowej i północnej. Szerokoprzestrzenne nr 8/97 i 12-13/98 miały wymiary 10 x 15 m w 1997 oraz 5 x 15 m w 1998 roku. Wykopy zakładane w części północnej miały różne wymiary: 14/98 – 1,5 x 16 m; 9/98 – 2 x 10 m; 10/98 – 2 x 5 m; 11/98 – 2 x 5 m.
Wał grodziska charakteryzował się zróżnicowaną konstrukcją i parametrami. W części północnej i wschodniej  miał szerokość 10 m i składał się z dwóch rzędów skrzyń (ok. 4 m) wypełnionych i od zewnątrz obłożonych lessem. W części zachodniej stwierdzono 2 lub 3 linie skrzyń (12-15 m) natomiast od południa tylko 1 rząd, co może sugerować przejście bramne. Datowanie radiowęglowe zwęglonych konstrukcji określono na wiek VI-VIII (Gd-3184;1390 ±40 BP; 583 (95%) 705 AD; 615 (68%) 662 AD) oraz VIII-XI wiek (Gd-12048; 1100 ±60 BP; 783 (95%) 1026 AD; 861 (68%) 989 AD). Wydaje się jednak, iż tak wczesne daty są wynikiem stanu zachowania próbek, które najpewniej pochodziły z wewnętrznych słojów belek, gdyż nie potwierdzają takiej chronologii zabytki i daty dendrochronologiczne.
Fosa została przekopana od strony zachodniej oraz północnej i południowej. Miała głębokość około 1,3 m i szerokość nawet do 20 m (rów powstały po wybraniu ziemi).
Na majdanie grodu odkryto zabudowę przywałową. W części południowej uchwycono relikty budynku o długości 5,5 x 4 m ciągnącego się wzdłuż wału i wysuniętego o ok. 4 m w stronę majdanu. Stwierdzono, iż budowle o przeznaczeniu mieszkalno-gospodarczym były przewiązane z konstrukcjami wału. Wewnątrz pomieszczeń składowano żyto, pszenicę i proso, odkryte w postaci zwęglonych skupisk ziarna. Z analizy paleobotanicznej wynika, że zboże było przechowywane w pojemnikach z drewna, łyka oraz w słomianych koszach. Przetrzymywano tam także bydło na co wskazują zwęglone i spopielone szkielety zwierząt. Znajdowano tu również sprzęty i narzędzia gospodarcze – kamienne żarna, naczynia wypełnione w całości prosem, ciężarki, kamień szlifierski, osełkę, kowadełko, nóż, półkosek, radlicę, haczyk na ryby, obręcz wiadra, skoble, kłódkę, kamienną formę odlewniczą. W części mieszkalnej znajdowało się palenisko. Odkryto tu przęśliki z łupku i ceramiczne, przedmioty kościane  oraz noże, gwoździe, klamry żelazne, a także elementy uprzęży – wędzidło, uzbrojenia – groty strzał, topór. W części wschodniej majdanu odkryto studnię o wymiarach cembrowiny 0,7 x 0,8 m, wykonaną z sosnowych dranic i dębowych słupków. Analiza dendrochronologiczna wskazywała na 2 poł. XII w. (daty ścięcia po 1169 i 1180 AD).
Na podstawie danych archeologicznych  (zabytki) oraz datowań absolutnych można przyjąć, iż gród wybudowano w wieku XII użytkując go do połowy XIII-stulecia, kiedy uległ spaleniu (Mongołowie?). Nie kończy to jednak zasiedlenia obiektu o czym świadczą odkryte na majdanie relikty budynku i kolejna studnia, datowane dendrochronologicznie na koniec XIII w. – 1277, 1286, 1292 AD i funkcjonujące  do początków wieku XIV (1311, 1317 AD).

-
Badania archeologiczne
Rok (rozpoczęcia)
Kierownik badań
Rodzaj badań
Miejsce przechowywania zbiorów
1984
E. Banasiewicz
badania sondażowe
-
1996
E. Banasiewicz, I. Kutyłowska
badania wykopaliskowe
-
1997
E. Banasiewicz
badania wykopaliskowe
-
1998
E. Banasiewicz
badania wykopaliskowe
-
Literatura
E. Banasiewicz, Jurów gm. Jarczów, [w:] Informator Archeologiczny, 1985, s. 127.
E. Banasiewicz, Grodziska i zamczyska Zamojszczyzny, 1990, s. 21.
E. Banasiewicz, Materiały z badań sondażowych grodziska wczesnośredniowiecznego w Jurowie, woj. zamojskie, [w:] Archeologia Polski Środkowowschodniej, 1997 tom II, s. 290-297.
I. Kutyłowska, Wyniki badań sondażowych grodziska w Jurowie, [w:] Archeologia Polski Środkowowschodniej, 1997 tom 2, s. 197-198.
E. Banasiewicz, Badania wykopaliskowe na grodzisku w Jurowie, woj. zamojskie, [w:] Archeologia Polski Środkowowschodniej, 1998 tom 3, s. 171-174.
E. Banasiewicz, Czwarty sezon badań grodziska w Jurowie, pow. Tomaszów Lubelski, [w:] Archeologia Polski Środkowowschodniej, 1999 tom 4, s. 165-170.
I. Kutyłowska Iwona Jarszak-Gołub, Konstrukcje wałów wczesnośredniowiecznych grodzisk Lubelszczyzny, [w:] Archaeologia et historia : ksie?ga jubileuszowa dedykowana Pani Profesor Romanie Barnycz-Gupien?cowej, 2000, s. 214-223.
E. Banasiewicz-Szykuła, Jurów, gm. Jarczów, pow. tomaszowski. Grodzisko, [w:] Grody Lubelszczyzny od XI do XIV wieku, Skarby z Przeszłości 20, 2019 tom 20, s. 219-232.
Pozycja na mapie
Wyznacz trasę trasy z
Pokaż trasę
Zdjęcia stanowiska