Niezadowalający stan badań archeologicznych nad grodami Lublina jest powodem dużych rozbieżności wśród badaczy przy ustalaniu ich liczby, określeniu lokalizacji i przede wszystkim chronologii. Brak jednoznacznych i rozstrzygających argumentów wynika także (poza zakresem rozpoznania) ze skomplikowanej sytuacji osadniczej – wielowiekowego, intensywnego rozwoju trwającego aż po dzień dzisiejszy, powodującego zniszczenia substancji zabytkowej.
W literaturze przedmiotu funkcjonuje kilka koncepcji z dwiema dominującymi. Według jednej grupy badaczy gród plemienny (VIII-X w.) wzniesiono na Wzgórzu Staromiejskim, natomiast grody państwowe lokalizuje się na Wzgórzu Grodzisko (tzw. Kirkut; X-XI lub XI-XIII w., XIII w.) oraz Wzgórzu Zamkowym (XII-XIII w.). Z kolei według drugiej – na terenie dzisiejszego Lublina nie było grodu plemiennego, natomiast wczesnopaństwowy obiekt obronny założono na Wzgórzu Zamkowym. Konsensus powszechny panuje co do tej ostatniej hipotezy (zob. Lublin).
Lubelski zespół osadniczy położony jest w rejonie ujścia rzeki Czechówki do Bystrzycy zasilającej wody Wieprza. Jest to wschodnia część Płaskowyżu Nałęczowskiego charakteryzującego się lessowymi wysoczyznami rozciętymi suchymi dolinami erozyjno-denudacyjnymi. Osadnictwo objęło cyple i wzniesienia lessowe rozciągające się po obu stronach doliny Czechówki na Wzgórzach: Czwartek (A), Grodzisko (B), Zamkowym (C), Staromiejskim (D), Żmigród (E) i Białkowska Góra (F). Grody lokalizowane są na wzgórzach – Zamkowym oraz co mniej pewne Staromiejskim i Grodzisko.

Wzgórze Grodzisko „Kirkut” (gród plemienny?, państwowy X-XI w., XI-XIII w., XIII w.)

Cypel lessowy położony na północ od Czechówki i połączony z wierzchowiną niewielkim przewężeniem na którym jest zachowany odcinkowy nasyp (wał?). Wzgórze ma trójkątny kształt zajmujący powierzchnię około 1,3 ha i strome zbocza o wysokościach 10-12 m. Wzmianki o Starym Grodzisku pojawiły się pod rokiem 1502 i 1508 i były identyfikowane z omawianym wzgórzem. Od 1555 r. do 1 poł. XIX w. funkcjonował tu cmentarz żydowski. Stanowisko podzielone jest na dwie części – północną zamkniętą wałem (stan. 2B) i południową zajmującą plateau wzgórza (stan. 2A).
Badania archeologiczne prowadzono w roku 1968 (S. Hoczyk-Siwkowa 2012) oraz 1974 i 1976 (I. Kutyłowska 2003). Prace z lat 60. objęły obie części stanowiska. Założono 18 wykopów (I-XVIII) o łącznej powierzchni ponad 2 arów. Odkryto pozostałości osadnictwa z VI-VII w. (półziemianka), VIII-IX w. (jamy, chata), X-XI w. (ceramika), XI-XIII w. (wał?). Według autorki badań S. Hoczyk-Siwkowej wał odcinkowy o długości około 30 m, zachowany do dziś, miał 8-10 m szerokości i składał się z nasypu niższego (I) zawierającego przepalone konstrukcje drewniane o układzie przekładkowym (?) i skrzyniowym (?) wzmacniane kamieniami oraz nasypu wyższego (II). Wał najpewniej miał dookolny przebieg, ale funkcjonowanie cmentarza zniszczyło jego relikty. Datowanie wału na podstawie ceramiki naczyniowej odnoszone jest do XIII w.
Stanowisko było badane również w latach 70. a wyniki według I. Kutyłowskiej wskazują na funkcjonowanie grodu w okresie plemiennym. Założono wówczas 7 wykopów (120 m²) w rejonie południowo-wschodnim obiektu. Odsłonięto 227 grobów z XVI-XIX w. oraz 5 obiektów z VI-VII i VIII-IX w. Badania z 1976 roku wykonano u podnóża południowego zbocza wzgórza podczas których odkryto 21 grobów nowożytnych oraz konstrukcję z pionowych kołków połączonych plecionką (I. Kutyłowska 1976).
Odmienną hipotezę przedstawił A. Rozwałka, który na podstawie dotychczasowych badań wydatował obiekt na X-XI wiek. Z kolei według M. Florka (2015, 2017) brak argumentów potwierdzających obecność grodu zarówno plemiennego czy wczesnopaństwowego, natomiast wał odcinkowy może być pozostałością ogrodzenia nowożytnego cmentarza, gdyż przykrywał nowożytny wkop grobowy.
Podsumowując – dla potwierdzenia funkcjonowania grodu dysponujemy jedynie argumentami pośrednimi o różnej sile dowodowej. Zwraca uwagę usytuowanie stanowiska na obronnym z natury cyplu w odległości około 1,5 km od przeprawy na Bystrzycy. Również różnoczasowe zasiedlenie potwierdza atrakcyjność osadniczą wzgórza. Jednak najbardziej istotne są pozostałości nasypu (wału?), w którego „wnętrzu” wystąpiły relikty spalonych konstrukcji drewnianych z zachowanymi belkami. Spalone konstrukcje, ale pochodzące z domostw datowanych na VIII-IX wiek odkryto w południowo-wschodniej części stanowiska. Były usytuowane wzdłuż krawędzi wzgórza. Jak sugeruje I. Kutyłowska brak w tej strefie grobów ze starszej fazy cmentarza pośrednio potwierdzałaby obecność niezniszczonych jeszcze w XVI wieku umocnień (I. Kutyłowska 2003). Na uwagę zasługują informacje o konstrukcji kołków i plecionki lokalizowanych w narożniku lub u podnóża wzgórza, jednak brak szczegółów wyklucza możliwość interpretacji (R. Niedźwiadek 2019). Niewątpliwie późniejsze użytkowanie stanowiska jako cmentarza spowodowało duże zniszczenia i zatarcie ewentualnych śladów osadnictwa obronnego oraz przemieszanie materiałów ruchomych. Wyjaśnienia wymaga obecność pod nasypem (wałem?) wkopu grobowego z okresu nowożytnego (pomyłka rysownika, błędna interpretacja, czy jednak nowożytny nasyp). Brak na rysunku profilu zarysów wkopu od powierzchni wskazywałby na przysypanie go nasypem a tym samym późniejszą chronologię tego docinka „wału”, czy raczej ogrodzenia cmentarnego (por. M. Florek 2017). Nierozwiązana jest również kwestia datowania ewentualnego grodu oscylująca pomiędzy VIII a XIII wiekiem (obecność w nasypie ceramiki XII-XIII w.). Określenie chronologii na XIII w. wskazywałoby na istnienie dwóch grodów w zespole lubelskim w tym samym czasie, jednak na obecnym etapie badań trudno o jednoznaczne argumenty potwierdzające funkcjonowanie grodu na Kirkucie. Wydaje się, że bez ponownych badań wykopaliskowych nie da się tej kwestii rozstrzygnąć.