Podstawowe informacje
Miejscowość
Trepcza
Województwo
podkarpackie
Powiat
sanocki
Gmina
Sanok
Obszar AZP
112-78
Nr stanowiska w miejscowości
2
Nr stanowiska na obszarze
-
Forma terenowa
wzgórze
Pokrycie terenu
las
Chronologia
IX-X w.
Cechy
Forma
Stan zachowania
Powierzchnia całości
wydłużony owal
-
3
Znaleziska

Odkrycie na terenie stanowiska żelaznej „wielkomorawskiej” przewleczki od sprzączki do ostrogi (IX w.) oraz kilku żelaznych, grotopodobnych przedmiotów („grzywienek”), których okres występowania wiąże się na terenie południowej Polski przede wszystkim z IX w. (ewentualnie najpóźniej 1. poł. X w.

Opis

Stanowisko położone jest na kulminacji wydłużonego wzgórza (380 m n.p.m.), usytuowanego w widłach Sanu i jego niewielkiego lewobrzeżnego dopływu Sanoczka. Majdan grodziska wyniesiony jest około 150 m ponad poziom dna doliny Sanu. Założenie ma kształt wydłużonego owalu (dłuższa oś biegnie po linii grzbietu wzgórza, czyli SE-NW). Wymiary całości grodziska wynoszą około 400 x 100 m (powierzchnia w obrębie wałów około 3 ha). Główny człon grodziska, położony w najwyższej partii wzgórza, ma kształt owalu o wymiarach około 200 x 75 m. Otacza go pojedyncza linia wał, od strony NE widoczny jest równoległy do niego drugi i trzeci odcinek wału. Ów trzeci odcinek wału otacza także główny człon grodziska od strony N i NW, czyli opadającego lekko w kierunku NW grzbietu wzgórza. Od tej strony na opadającym grzbiecie wzgórza widoczne są dwa kolejne łukowato wygięte odcinki wału. Nie jest jasne, jak wyglądały pierwotnie obwałowania grodu od strony S i SW. Obecnie poza pojedynczą linią wału głównego członu grodziska na powierzchni stoku wzgórza brak wyraźnych śladów kolejnych linii umocnień. Pierwotnie wały takie mogły się tu znajdować, lecz na skutek silnych procesów stokowych zostały zamyte aż po poziom korony materiałem transportowanym z wyższych partii grodziska.

Stratygrafia: Brak danych.

Typ umocnień: Brak danych.

Zabudowa: Brak danych.

Nie opublikowano rycin zabytków z badań  A. Kunysza. Szczegółowe badania powierzchniowe, przeprowadzone ostatnio przez J. Ginalskiego (informacja ustna) potwierdziły wczesnośredniowieczną metrykę grodziska.

Nie jest jasne, czy A. Kunysz przeprowadził na grodzisku badania sondażowe. W starszej publikacji informuje o takim fakcie, w późniejszych już nie. Wyjaśnienie chronologii i funkcji grodziska „Horodna” jest pilnym postulatem badawczym wobec faktu istnienia domniemanego grodu plemiennego także na stanowisku „Horodyszcze”, położonym na sąsiednim wzgórzu w tej samej miejscowości (zob. niżej). Plan grodziska sporządzony przez T. Żurowskiego nie oddaje rzeczywistego układu obwałowań, istotne obserwacje poczynił w tym zakresie J. Ginalski w trakcie dokładnej prospekcji terenowej obszaru stanowiska. W odległości 300 m na N od grodziska, na sąsiednim grzbiecie znajduje się wczesnośredniowieczne ciałopalne cmentarzysko kurhanowe, datowane na VIII - X/XI w.

Badania archeologiczne
Brak
Literatura
T. Żurowski, Trepcza, grodzisko pod Sanokiem, [w:] Światowit, 1955 tom 21, s. 324-330.
A. Kunysz, Osadnictwo wczesnośredniowieczne w granicach dawnej Ziemi Sanockiej, ze szczególnym uwzględnieniem Sanoka, w świetle źródeł archeologicznych, [w:] Rocznik Muzeów Województwa Rzeszowskiego, 1963 tom 3, s. 91.
A. Kunysz, Grodziska w województwie rzeszowskim, [w:] Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, 1968 tom 1966, s. 75.
H. Zoll-Adamikowa, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski. Cz. I. Źródła, 1975, s. 238-241.
J. Janowski, Wyniki badań wykopaliskowych na cmentarzysku kurhanowym w Trepczy, woj. Krosno, [w:] Sprawozdania Archeologiczne, 1984 tom 35, s. 233-248.
J. Ginalski, Enkolpiony z grodziska Horodyszcze w Trepczy koło Sanoka, [w:] Acta Archaeologica Carpathica, 1999-2000 tom 35, s. ryc. 1.
P. N. Kotowicz, Żelazne grzywny grotopodobne z grodziska wczesnośredniowiecznego "Horodna" w Trzepczy, pow. Sanok, [w:] Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, 2002 tom XXIII, s. 221-226.
P. N. Kotowicz, Żelazna przewleczka z grodziska wczesnośredniowiecznego Horodna w Trepczy stan. 1, pow. Sanok, [w:] Rocznik Przemyski, 2005 tom 42 nr 2, s. 113-123.
P. N. Kotowicz, System militarny Sanoka we wczesnym średniowieczu, [w:] Acta Militaria Mediaevalia, [w:] Sztuka wojenna na pograniczu polsko-rusko-słowackim w średniowieczu, 2005 tom 1, s. 61-86.
J. Ginalski, Trepcza, st. 2, gm. Sanok, woj. krośnieńskie, AZP 112-78/84 (1996), [w:] Informator Archeologiczny. Badania 1996, 2005, s. 242.
J. Ginalski, Trepcza, st. 2, gm. Sanok, woj. krośnieńskie, AZP 112-78/84, [w:] Informator Archeologiczny. Badania 1998, 2009, s. 205-207.
Pozycja na mapie
Wyznacz trasę trasy z
Pokaż trasę
Zdjęcia stanowiska