Podstawowe informacje
Miejscowość
Nakło nad Notecią
Województwo
kujawsko-pomorskie
Powiat
nakielski
Gmina
Nakło nad Notecią
Obszar AZP
37-34
Nr stanowiska w miejscowości
1
Nr stanowiska na obszarze
14
Forma terenowa
-
Pokrycie terenu
-
Chronologia
faza D
Stan opracowania
W opracowaniu
Cechy
Forma
Stan zachowania
Powierzchnia całości
pierścieniowe
-
1
Znaleziska

Poziom I (X w): brązowy rozdzielnik do uprzęży, grzebień rogowy wydłużony o łukowatym grzbiecie, przęśliki gliniane, pławiki i klepki drewniane, fragmenty obuwia skórzanego, półfabrykat z rogu. Nieliczne fragmenty naczyń obtaczanych całkowicie o formach baniastych z poziomo odgiętą krawędzią lekko profilowaną. Na całej powierzchni brzuśca zdobione są gęstymi żłobkami poziomymi niekiedy plastycznymi żeberkami oraz dociskami stempelka.

Poziom II (1. poł. XI w.): znaczna liczba fragmentów skóry ze śladami obróbki , fr. butów skórzanych, rzemyki, fr. pochewek, ścinki skóry, fragmenty tkanin wełnianych, plecionki z wełny, owcze runo. Liczne klepki i pławiki drewniane, części warsztatu tkackiego, zabawki drewniane m.in. mieczyki i bączek. Nieliczne przedmioty żelazne kilka noży, skobli, fr. nieokreślonych przedmiotów, nieliczne wytwory rogowe i kościane. Fr. naczyń glinianych obtaczanych całkowicie, przeważnie z cylindryczną szyjką, zdobionych poziomymi bruzdami.

Poziom III (XII w.): ok. 400 fr. skóry, w tym części obuwia i pochewek. Liczne przedmioty drewniane, pławiki, łopatki, konik, małe saneczki. Liczne fr. tkanin wełnianych i runo owcze. Żelazna ostroga typu II, odmiany 3 wg Z. Hilczerówny, nóż, kilka skobli, 2 brązowe kabłączki skroniowe, jeden niewielki z prostego drutu, drugi większy z drutu skręcanego w ósemki. Grzebień rogowy dwustronny, wykonany z jednego kawałka rogu o formie trapezowatej. Fragmenty naczyń obtaczanych całkowicie, zdobionych poziomymi bruzdami.

Poziom IV (XIII w.): 2 brązowe kabłączki skroniowe, z tego 1 platerowany srebrem,ołowiany pleciony łańcuszek, żelazne ostrogi z kółkiem zębatym, noże żel, fr. klucza żel., paciorek szklany, fr. tkanin wełnianych, przedmioty z rogu i kości, przęślik gliniany, kamień żarnowy, osełka kamienna, łuczywka, fr. naczyń obtaczanych całkowicie. Liczne resztki organiczne m.in. skorupki jaj, kości zwierzęce i łuski rybie,wśród których wyróżniono: jesiotra, suma, lina, karasia, płoć, brzanę, okonia, sandacza i szczupaka.

Opis

Grodzisko zlokalizowane jest na terenie placu Zamkowego oraz przyległych ulic i zabudowań, na wschodnim brzegu rzeki Śleski przy jej ujściu do Noteci. Od strony południowo-wschodniej i zachodniej stanowisko otoczone jest podmokłymi, zabagnionymi łąkami, natomiast od południa i wschodu rzekami Notecią i Śleską. Grodzisko można identyfikować z castrum antiquissimum ze źródeł pisanych z XII-XIV w. Kształt grodiska jest zatarty, jedynie od strony północnej widać pozostałości fosy, która oddzielała gród od wyniesienia tworzącego krawędź pradoliny. O sile umocnień grodu można wnioskować na podstawie wzmianek w źródłach, które wyraźnie rysują dużą rolę strategiczną Nakła w walkach w XII-XIV w. W poł. XIII w. gród był otoczony wałem z dwoma bramami, z których jedna była zwana Polską Bramą. Walory obronne zwiększało jego usytuowanie w trudno dostępnym miejscu otoczonym przez wody i błota. Bezpośrednio na calcu zalegała warstwa faszyny o grubości ok. 1  m. Na niej zalegały najstarsze konstrukcje grodu, czyli pozostałości chat zrębowych, dodatkowo wzmocnionych słupami wbitymi w grząskie podłoże. Na słupach tyvh zalegały narożniki chat. W badaniach uchwycono dwa poziomy chat zalegających jedna na drugą. Obie były zachowane do wysokości 2-3 wieńców. Najstarszy poziom konstrukcyjny dostarczył nielicznych materiałów ruchomych, datowanych na X w. Następna warstwa konstrukcji drewnianych oddzielona była od najniższej warstwą zbitej mierzwy, w której znaleziono matę plecionkową o wymiarach 4 x 1,5 m. Stwierdzono też pozostałości ogrodzenia plecionkowego. Chaty zrębowe II poziomu konstrukcyjnego były wykonane prymitywniej w porównaniu ze starszym. Ściany były podtrzymywane pionowymi kółkami. Poziom II można datować na 1. poł. XI w. W połowie tego stulecia następują zmiany w rozplanowaniu tej warstwy grodu. Na miejscu wcześniejszych chat wybudowano drogę o szer. 2,5 m. o dość solidnej konstrukcji, po obu jej stronach znajdowały się chaty zrębowe. Ten poziom konstrukcji dostarczył znacznej liczby znalezisk ruchomych. Pod koniec XI w. na miejscu drogi i południowego rzędu chat powstał niezabudowany plac, wymoszczony belkami i deskami. Do placu od strony północnej przylegały chaty wzniesione również w konstrukcji zrębowej. Poziom ten można datować na XII w. Na wiek XIII przypada następny poziom konstrukcji w postaci trzech następujących po sobie chat. W dwóch z nich pod narożnikami odnaleziono czaszki tura mające charakter ofiary zakładzionowej. Pod koniec XIII w. plac został zlikwidowany i objęty zabudową.  Odkryto łącznie VI poziomów datowanych do XV w.  Przed podjęciem prac wykopaliskowych znajdowano w Nakle różne zabytki archeologiczne, w szczególności części uzbrojenia, miecze, ostroi itp. Zachowała się wiadomość o znalezieniu tu m.in. żelaznego topora o prawie symetrycznym ostrzu wachlarzowato poszerzonym, typu II wg Nadolskiego; wg K. Langenheima i J. Żaka pochodzenia skandynawskiego, datowanego na X/XI w. przechowywanego dawniej we Wrocławiu (nr 97-08).

-
Badania archeologiczne
Rok (rozpoczęcia)
Kierownik badań
Rodzaj badań
Miejsce przechowywania zbiorów
1958 - 1960
E. i S. Tabaczyńscy
badania wykopaliskowe
-
1963 - 1965
K. Przewoźna
badania wykopaliskowe
-
1988 - 1988
Jacek Woźny
wizytacja podczas zakładania wkopów fundamentowych - studnia drewniana wczesnośredniowieczna
-
Literatura
W. Hensel; Z. Hilczer-Kurnatowska, W. Hensel; Z. Hilczer-Kurnatowska, W. Hensel; Z. Hilczer-Kurnatowska, Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej V, 1980 tom V.
Pozycja na mapie
Wyznacz trasę trasy z
Pokaż trasę
Zdjęcia stanowiska