Podstawowe informacje
Miejscowość
Milicz
Województwo
dolnośląskie
Powiat
milicki
Gmina
Milicz
Obszar AZP
71-31
Nr stanowiska w miejscowości
1
Nr stanowiska na obszarze
22
Forma terenowa
krawędź wysoczyzny
Pokrycie terenu
łąka
Chronologia
2 poł. X- XIII w.
Cechy
Forma
Stan zachowania
Powierzchnia całości
owal
dobry
1,7 ha
Znaleziska

Bardzo liczne fragmenty ceramiki naczyniowej, elementy uzbrojenia, brązowe okucia, złoty koralik, oprawki kościane, przęśliki, monety, grzebień (zob. Kolenda 2008)

Opis

Grodzisko, zwane Górą Chmielową bądź Chmielnikiem, zlokalizowane jest wśród pól i łąk ok. 300 m na północ od Baryczy. Jest ono bardzo dobrze czytelne w terenie. Obecnie porasta je roślinność łąkowa.

Pierwsza wzmianka o wykopaliskach na grodzisku pochodzi z 1857 roku (wg Gottschalk 1928) i dotyczy amatorskich badań przeprowadzonych w 1853 roku, których celem było uzyskanie informacji na temat chronologii oraz funkcji tajemniczego wzgórza zwanego przez ludność lokalną Górą Chmielową (niem. Hopfenberg) lub Szwedzkim Szańcem (niem. Schwedenschanze). Lektura niniejszej, przedrukowanej przez Joseph’a Gottschalk’a notatki wskazuje nam jednakże na prawdziwy cel tych wykopalisk, a mianowicie chęć odkrycia legendarnych skarbów.

Pierwszym badaczem niniejszego grodziska, który podszedł do problemu od strony stricte naukowej był pochodzący z Milicza wikariusz jednej z wrocławskich parafii Joseph Gottschalk. W 1926 roku z polecenia ówczesnego dyrektora wrocławskiego Muzeum Starożytności prof. Seger'a, przeprowadził wraz z M. Hellmich'em prospekcję powiatu milicko-trzebnickiego pod kątem istnienia na tym obszarze słowiańskich grodów. Odkryte na powierzchni milickiego grodziska fragmenty naczyń zaklasyfikował Gottschalk do tzw. typu grodowego i na ich podstawie określił czas powstania grodu na mniej więcej rok 1000, a jego opuszczenie na wiek XIV.

Kolejne wykopaliska przeprowadzono w tym miejscu jednak dopiero po wojnie, dokładnie sto lat po pierwszych, wspomnianych wyżej amatorskich badaniach. W roku 1953 miały miejsce na grodzie prace sondażowe przeprowadzone przez Inspektorat Ochrony Zabytków Archeologicznych we Wrocławiu (Gałuszka, Młynarska 1957), których celem było określenie dokładnych ram chronologicznych tego obiektu. Założony w samym centrum majdanu sondaż dostarczył, oprócz zabytków z innego niż glina surowca, licznych fragmentów naczyń z wczesnego średniowiecza i epoki brązu.

W 2004 roku rozpoczęto nowy, trwający trzy lata etap badań wykopaliskowych grodziska (Kolenda 2008, s. 18-24). W tym też roku odkryto relikty grodu o dziesiątowiecznej genezie. Z racji ograniczonej powierzchni wykopu o numerze I/2004 (50 m2) ustalenie przebiegu jego linii umocnień, a przez to wielkości grodu, nie było możliwe. Odsłonięto trzy zewnętrzne stosy konstrukcyjne wału, przy czym ich wzajemne relacje chronologiczne są trudne do zinterpretowania (Kolenda 2008, 32-38). Brane są pod uwagę dwie możliwości: omawiane założenie może być jednoczasowe (wszystkie stosy powstały w jednym czasie) bądź dwufazowe (pierwotny wał grodu, wzniesiony w konstrukcji przekładkowej, uległ spaleniu po czym nastąpiła jego odbudowa). Dendrodaty uzyskane z drewna pochodzącego z podwaliny oraz drugiego stosu wskazują, że gród zbudowano po roku 960. Szacuje się, że szerokość wału u podstawy wynosiła co najmniej 8 m (tamże, 33).

W trakcie badań ustalono również, że około drugiej połowy XII wieku zwiększono powierzchnię majdanu grodu poprzez zbudowanie nowej linii umocnień przy jednoczesnej częściowej niwelacji funkcjonującego do tej pory wału i przestrzennej reorganizacji wewnętrznej zabudowy (Kolenda 2008, 48).  Kres funkcjonowania grodu przypada na koniec XIII wieku, w którym to czasie nastąpiła intensyfikacja osadnictwa lewobrzeżnego, uwieńczona powstaniem miasta lokacyjnego.

 

Badania archeologiczne
Rok (rozpoczęcia)
Kierownik badań
Rodzaj badań
Miejsce przechowywania zbiorów
1853
brak danych
badania wykopaliskowe
-
1953
Andrzej Gałuszka, Marta Młynarska
badania wykopaliskowe
-
2004 - 2006
Justyna Kolenda
badania wykopaliskowe
-
Literatura
J. Gottschalk, Der Hopfenberg bei Militsch ein slawische Burgwall und Zugleich Standorf des Kastells Militsch, [w:] Heimatblätter für den Kreis Militsch-Trachenberg, 1928 tom 2-5.
A. Gałuszka, M. Młynarska, Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Miliczu, [w:] Wiadomości Archeologiczne, 1957 tom 24, s. 71-86.
J. Kolenda, Wczesnośredniowieczny Milicz w świetle wykopalisk, [w:] Milicz. Clavis Regni Poloniae. Gród na pograniczu, 2008, s. 9-63.
Pozycja na mapie
Wyznacz trasę trasy z
Pokaż trasę
Zdjęcia stanowiska