Podstawowe informacje
Miejscowość
Koźlice
Województwo
dolnośląskie
Powiat
zgorzelecki
Gmina
Zgorzelec
Obszar AZP
79-09
Nr stanowiska w miejscowości
1
Nr stanowiska na obszarze
1
Forma terenowa
dno doliny
Pokrycie terenu
pojedyncze drzewa i krzewy
Chronologia
X w.
Cechy
Forma
Stan zachowania
Powierzchnia całości
owal
dobry
0,16 ha
Znaleziska

1960, 1965-1969 r. - ułamki ornamentowanych naczyń glinianych ze śladami obtaczania, radlica żelazna, trzy noże żelazne, fragmenty sierpów, część kamienia żarnowego (Kaletynowie, Lodowski 1968; Fokt 2010).

2006-2007 - fragmenty naczyń glinianych, fragmenty prażnicy, kości zwierzęce, noże żelazne (Fokt, Rodak 2011).

Opis

Stanowisko znajduje się w północno-zachodniej części wsi, na prawym, stromym brzegu (ok. 200 m n.p.m.) starorzecza Nysy Łużyckiej, w odległości 0,16 km na wschód od jej obecnego koryta (Kaletynowie, Lodowski 1968).

 

Grodzisko założone na planie zbliżonym do wydłużonego owalu na osi południowy wschód - północny zachód o wymiarach 54 x 34 m. W części południowo-wschodniej zachował się odcinek wału o długości 26 m. Jego wysokość wewnętrzna wynosi od 0,5 m w części południowo-wschodniej do 2,5 m w części południowej. Ślady wału zachowały się również od strony zachodniej. Powierzchnia wnętrza grodu wynosiła ok. 0,16 ha (Kaletynowie, Lodowski 1968). 

W 1966 r. podczas pierwszych badań sondażowych odkryto m. in. 2 jamy i palenisko (Kaletynowie, Lodowski 1968). Na szerszą skalę prace wykopaliskowe przeprowadzono w latach 1968-1969 pod kierunkiem Tadeusza Kaletyna, przy współpracy Jurija Knebela z Budziszyna. Założono wówczas kilka wykopów w różnych częściach majdanu grodziska i na wale. Odsłonięto wówczas 3 budynki związane z późnośredniowieczną osadą zlokalizowaną na terenie grodu, a w obrębie wałów wyróżniono 3 fazy budowy umocnień (VII/VIII-XI/XII w.). Fazie najstarszej, datowanej na VII-VIII w., miały odpowiadać drewniano-ziemne wały grodu, fazie młodszej, przypadającej na IX-X w. wały kamienno-drewniane, zaś najmłodszej (XI-XII w.) wały kamienno-ziemne (Jaworski 2005; Fokt 2010).

Dzięki kolejnym pracom podjętym na stanowisku w 2006 i 2007 r. stwierdzono, że wał na odcinku południowym był założeniem dwufazowym. W starszej fazie była to konstrukcja rusztowa, wzniesiona z belek, po której pozostały jedynie ciemne smugi, i żwiru, oraz zaopatrzona w oblicówkę zewnętrzną. Techniki wzniesienia młodszego wału nie udało się ustalić. Ceramika pozyskana z majdanu grodu oraz z terenu tzw podgrodzia stanowi jednolity zespół pod względem technologicznym i stylistycznym. Analogiczne formy znane są m. in. z pobliskich grodzisk w Niedowie i na Ladeskrone, które można datować na X w. (Fokt 2010).

Podczas badań w latach 2006-2007 rozpoznano również obszar tzw. podgrodzia, zlokalizowanego na zachód od grodziska, na którym odsłonięto obiekty wziemne i jamy, związane z działalnością gospodarczą. Nadal otwarte pozostaje pytanie, czy teren, który przebadano stanowił jedyne zaplecze gospodarcze grodu we wczesnym średniowieczu, czy tylko część osady przygrodowej, która mogła znajdować się na na tej samej lub na niższej terasie, bezpośrednio nad Nysą Łużycką.

Badania podjęte na stanowisku w 2007 r. były prowadzone przez Polskie Stowarzyszenie "Euroopera" w ramach projektu badawczo-konserwatorskiego pt. "Wczesne dzieje ziemi zgorzeleckiej. Odzyskiwanie dziedzictwa wiedzy", finansowanego ze środków własnych oraz z dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (PO "Dziedzictwo", priorytet 4).

Badania archeologiczne
Rok (rozpoczęcia)
Kierownik badań
Rodzaj badań
Miejsce przechowywania zbiorów
1901 - 1945
brak danych
badania powierzchniowe
-
1960
brak danych
badania powierzchniowe
-
1965 - 1966
brak danych
badania sondażowe
-
1968 - 1969
Tadeusz Kaletyn, Jurij Knebel
badania wykopaliskowe
-
2006 - 2007
Krzysztof Fokt
badania wykopaliskowe
-
Literatura
K. Preusker, Oberlausitzer Alterthümer, [w:] NLM, 1827 tom 6, s. 350.
K. Preusker, Blicke in die vaterländische Vorzeit, 1841-1843.
R. Behla, Die vorgeschichtlichen Rundwälle im östlichen Deutschland, 1888.
H. A. Schultz, Ein bisher unbekannter Ringwall bei Lichtenberg, [w:] Altschlesische Blätter, 1941 nr 1, s. 47.
, Mapa grodzisk w Polsce, 1964.
J. Knebel, Ratownicze badania wykopaliskowe na grodzisku wczesnośredniowiecznym w Koźlicach, pow. Zgorzelec, [w:] IKZAWr, 1968, s. 51-52.
J. Knebel, T. Kaletyn, Komunikat o ratowniczych badaniach wykopaliskowych na grodzisku w Koźlicach, pow. Zgorzelec, [w:] IKZAWr, 1969, s. 77-78.
J. Kaźmierczyk, Kamienne elementy obronne grodów śląskich w VIII - XI w. , [w:] Początki zamków w Polsce, Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Studia i Materiały, 1978.
J. Lodowski, Dolny Śląsk na początku średniowiecza (VI-X wiek) Podstawy osadnicze i gospodarcze, 1980.
S. Moździoch, Archäologische Forschungen zu frühmittelalterlichen Burgen in Schlesien, [w:] Frühmittelalterlicher Burgenbau in Mittel- und Osteuropa, 1998, s. 276-291.
K. Jaworski, Grody w Sudetach (VIII-X w.), 2005.
K. Fokt, Badania sondażowe na wczesnośredniowiecznym grodzisku i podgrodziu w Koźlicach, pow. Zgorzelec, w 2006 r., [w:] Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 2008 tom 50, s. 361-371.
S. Rodak, K. Fokt, Koźlice, pow. Zgorzelecki, [w:] Silesia Antiqua, 2008 tom 44, s. 269-270.
K. Fokt, S. Rodak, Badania wykopaliskowe w latach 2006-2007 na tzw. podgrodziu w Koźlicach, pow. zgorzelecki, [w:] Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 2011 tom 53, s. 55-62.
T. Westphalen, A. Klammt, T. Kersting, K. Fokt, Die Burgwallbefestigungen der östlichen Oberlausitz aufgrund alter und neuer Forschungen, [w:] Transformationen und Umbrüche des 12./13. Jahrhunderts. Beiträge der Sektion zur slawischen Frühgeschichte der 19. Tagung des MO, 2012, s. 263-270.
K. Fokt, Konstrukcje obwałowań grodów wschodniego Milska, [w:] Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 2013 tom 55, s. 25-64.
Pozycja na mapie
Wyznacz trasę trasy z
Pokaż trasę
Zdjęcia stanowiska