Miejscowość
Bytom Odrzański
Nr stanowiska w miejscowości
1
Nr stanowiska na obszarze
22
Chronologia
poł. XII w. oraz poł. XII-poł. XIII w.
Forma
Stan zachowania
Powierzchnia całości
1984-1989, 1991-1996, 1999, 2003 - liczne fragmenty naczyń ceramicznych; oktagonalna głowica miecza, topory, grot włóczni, groty strzał, ostrogi, podkowy, kabłączki skroniowe, sprzączki, w tym sprzączka wykonana z brązu, zdobiona ornamentem roślinnym; przęśliki z różowego łupku, monety; żelazne odważniki beczułkowate w koszulkach brązowych (Moździoch 2002).
Grodzisko zlokalizowane ok. 1,5 km na północny-zachód od miasta, w dolinie rzeki Odry, ok. 500 m na zachód od niej, na terenie płaskim, podmokłym, dość często zalewanym przez rzekę, otoczonym łąkami i lasami. Obiekt słabo widoczny w terenie, zniszczony przez orkę oraz średniowieczne zmiany koryta rzeki Odry (Moździoch 2002).
Na podstawie badań wykopaliskowych przypuszcza się, że obiekt został założony na planie lekko wydłużonego owalu o wym. 180 x 100 m. Wały całkowicie zniwelowane. Na majdanie nie natrafiono na ślady dodatkowych umocnień, które dzieliłyby obszar grodu na kilka członów. Ze względu jednak na różnorodność odkrywanych zabytków ruchomych oraz rozplanowanie zabudowy, teren majdanu został sztucznie podzielony na dwie części. We wschodniej partii grodu autor badań wyodrębnił tzw. „castrum minus”, czyli gród mniejszy i w zachodniej części drugi człon tzw. „castrum maius”. Powierzchnia całkowita ok. 1,8 h (Moździoch 2002).
W pozyskanym zbiorze naczyń ceramicznych, dominowała ceramiki całkowicie obtaczanej, wykonywanej głównie techniką taśmowo-ślizgową, zdobiona przede wszystkim dookolnymi żłobkami poziomymi wykonanymi jednozębnym narzędziem, niekiedy grzebykiem, często z pojedynczym motywem umieszczanym nad nim tzw. ornament fryzowym. Analiza fragmentów naczyń pozwoliła badaczowi stanowiska wydzielić 2 grupy ceramiki: starszą grupa A, datowaną na XI-XII wiek oraz młodszą, grupa B określana na XII-XIII wiek (Moździoch 2002).
Rok (rozpoczęcia)
Kierownik badań
Rodzaj badań
Miejsce przechowywania zbiorów
1984 - 1989
Sławomir Moździoch, Andrzej Mierzwiński, Barbara Skrzydłowska
badania wykopaliskowe
IAiE PAN Wrocław
1991 - 1993
Sławomir Moździoch, Lidia Nowacka
badania wykopaliskowe
IAiE PAN Wrocław
1996
Sławomir Moździoch, Lidia Nowacka
badania wykopaliskowe
IAiE PAN Wrocław
1999
Sławomir Moździoch, Lidia Nowacka
badania wykopaliskowe
IAiE PAN Wrocław
2003
Sławomir Moździoch, Lidia Nowacka
badania wykopaliskowe
IAiE PAN Wrocław
A. Kołodziejski, Sprawozdanie z działalności z zakresu ochrony zabytków archeologicznych w woj. zielonogórskim w latach 1960-1966, [w:] Zielonogórskie Zeszyty Muzealne, 1969, s. 171-190.
A. Urbańska-Łosińska, Z. Hilczerówna, Rozwój terenów osadniczych u schyłku starożytności i we wczesnym średniowieczu w południowej części województwa zielonogórskiego, [w:] Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą (województwo zielonogórskie), 1970 tom II, s. 49-114.
M. Kaczkowski, Charakterystyka osadnictwa wczesnośredniowiecznego w rejonie Głogowa od połowy V do połowy XI wieku w świetle źródeł archeologicznych, [w:] Zielonogórskie Zeszyty Muzealne, 1971 tom 2.
L. Nowacka, S. Moździoch, Poszukiwania grodu kasztelańskiego w Bytomiu Odrzańskim, woj. Zielona Góra, w 1988 roku, [w:] Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 1990 tom 31, s. 329-336.
S. Moździoch, Funkcje gospodarcze śląskich grodów kasztelańskich w Państwie Wczesnopiastowskim, [w:] Studia Lednickie, 1991 tom II, s. 23-42.
L. Nowacka, S. Moździoch, Wyniki badań grodu w Bytomiu Odrzańskim, woj. Zielona Góra, na stanowisku 1, w 1989 roku, [w:] Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 1991 tom 32, s. 175-182.
L. Nowacka, S. Moździoch, Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Bytomiu Odrzańskim, woj. Zielona Góra, [w:] Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 1993 tom 34, s. 249-257.
L. Nowacka, S. Moździoch, Sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych w 1992 roku na stanowisku nr 1 w Bytomiu Odrzańskim, woj. Zielona Góra, [w:] Dolnośląskie Wiadomości Prahistoryczne, 1995 tom 3, s. 109-119.
L. Nowacka, S. Moździoch, Badania grodu piastowskiego w Bytomiu Odrzańskim, woj. Zielona Góra w 1993 roku, [w:] Dolnośląskie Wiadomości Prahistoryczne, 1995 tom 3, s. 121-131.
S. Moździoch, Archäologische Forschungen zu frühmittelalterlichen Burgen in Schlesien, [w:] Frühmittelalterlicher Burgenbau in Mittel- und Osteuropa, 1998, s. 276-291.
S. Moździoch, Castrum Munitissimum. Bytom: lokalny ośrodek władzy w państwie wczesnopiastowskim, 2002.
S. Suchodolski, S. Moździoch, Obieg monetarny na Śląsku w XI wieku na przykładzie znalezisk z Bytomia Odrzańskiego, [w:] Świat Słowian wczesnego średniowiecza, 2006, s. 365-381.