Podstawowe informacje
Miejscowość
Wietrzno-Bóbrka
Województwo
podkarpackie
Powiat
krośnieński
Gmina
Dukla
Obszar AZP
112-73
Nr stanowiska w miejscowości
11
Nr stanowiska na obszarze
-
Forma terenowa
cypel wzgórza
Pokrycie terenu
las
Chronologia
IX-X w. (ewentualnie IX-XI w.)
Cechy
Forma
Stan zachowania
Powierzchnia całości
wieloczłonowa, wydłużona
-
3
Znaleziska

W trakcie badań na terenie grodziska oprócz fragmentów naczyń glinianych odkryto m.in. fragment żelaznej ostrogi z zaczepami płytkowo-nitowymi i żelazną przewleczkę rzemienia do ostrogi (oba zabytki należy datować na 2. poł. IX w.) oraz żelazną fibulę podkowiastą (z końcami zwiniętymi w uszka), groty strzał, ciosło, sierp, przęśliki. Nie znamy niestety kontekstu stratygraficznego tych zabytków. Na stanowisku odkryto zabytki kultury łużyckiej.

 

Opis

Grodzisko położone jest na nachylonym w kierunku E cyplowatym grzbiecie jednego ze wzgórz, leżących na lewym brzegu Jasiołki (grodzisko położone jest 400-380 m n.p.m.). Zbocza garbu są strome od S, E i N, od W garb łączy się z wypłaszczeniem szczytowym wzgórza. Grodzisko jest obiektem wieloczłonowym o nerkowatym, wydłużonym kształcie. Wymiary obiektu podano według planu A. Żakiego (1956A, ryc. 2), inni autorzy publikują ten sam plan stanowiska z zastosowaniem różnych skal.  Długość grodziska (wzdłuż osi SEE-NWW) wynosiła 280 m, szerokość od 90 do 140 m (powierzchnia około 3 ha). Główny człon grodziska na planie owalu (90 x 70 m) położony był w najniższej, wschodniej partii wypłaszczenia szczytowego garbu, kolejne podgrodzia położone były coraz wyżej nad nim. Zachowały się łukowato wygięte odcinki wałów, ograniczające od W przestrzeń majdanu głównego członu grodziska i kolejnych trzech podgrodzi. Wały zachowane były do wysokości 4-6 m, ich szerokość u podstawy dochodziła do 10-12 m. Przed wałami zachowały się „suche” fosy, szerokości ponad 5 m, ich głębokość wynosiła pierwotnie około 3 m. Pierwsze podgrodzie (szerokości około 70 m) przylegało od strony W do głównego członu grodu, podobnie drugie i trzecie podgrodzie (szerokości 40–60 m) przylegały od W do wału poprzedzających je członów grodziska. Od strony N A. Żaki rekonstruuje umocnienia grodu jako jedną, łukowato wygiętą linię wału, zaś od strony S wały pierwszego i drugiego podgrodzia łączyć się miały w jedną linię, poprzedzającą od zewnątrz odcinek S wału głównego członu grodziska.

Stratygrafia: Poza rejonem wałów nie stwierdzono obecności sekwencji nawarstwień w rozbudowanych w układzie pionowym. W niektórych partiach majdanu A. Żaki wyróżnił w obrębie cienkiej warstwy zawierającej zabytki wczesnośredniowieczne dwie warstewki. Uznał je za pozostałości 2 kolejnych faz zasiedlenia grodu (druga miała powstać po pożarze pierwszej fazy grodu) Obiekty odkryte na majdanie głównego członu grodziska, jak i podgrodzi, wkopane były w calec. A. Żaki sądzi, iż obwałowania grodu są dwufazowe, jednak brak publikacji wyników badań wałów nie pozwala na ustosunkowanie się do tej tezy.

Typ umocnień: Wał drugiego podgrodzia zbudowany był w technice przekładki („pilotowanej” pionowymi słupami), jego szerokość wynosiła pierwotnie ponad 6 m (typ WIIIA1). A. Żaki stwierdza, iż jeden z odcinków wału któregoś z podgrodzi miał postać wyłącznie ziemnego szańca, chociaż w innym miejscu informuje, iż wszystkie 4 przebadane odcinki wałów (głównego członu i 3 podgrodzi) ujawniły pozostałości konstrukcji przekładkowej. Na poziomie korony wału pierwszego podgrodzia ujawniono bliżej nieokreślone ślady palisady, którą zinterpretowano jako pozostałości przedpiersia wału przekładkowego. Wspomniany autor informuje również o odkryciu śladów wieży przy jednym z wałów (brak jakichkolwiek informacji o wymiarach i technice budowy tej konstrukcji). Wały grodu zostały zniszczone na skutek pożaru.

Zabudowa: Opublikowano nieco obszerniejsze wzmianki o 4 obiektach, odkrytych na majdanie głównego członu grodziska: chata 1 na planie czworokąta, zbudowana w konstrukcji słupowej, z paleniskiem (0,8 x 1,3 m); „duża” czworokątna chata 2 z owalnym paleniskiem w narożniku (0,8 x 1,3 m), częściowo zagłębiona w skaliste podłoże; czworokątna chata 3 (7 x 4,5 m), w narożniku SE znajdowało się palenisko wyłożone kamieniami (podłoga chaty była wyłożona dranicami); czworokątna chata 4 (7,9 x 5,5 m), wkopana w calec do głębokości 1 m, w narożniku NW umieszczone było wyłożone kamieniami palenisko. opisane chaty zorientowane były dłuższymi osiami po linii NW-SE. A. Żaki sądzi, iż chaty o takiej orientacji związane były z młodszą fazą grodu, powstałą po pożarze domniemanej starszej jego fazy. W trakcie badań odkryto też 17 palenisk, będących być może pozostałościami chat, jak i kilka jam zasobowych. W środkowej partii trzeciego podgrodzia natrafiono na pozostałości glinianej, przepalonej ścianki długości 15 m i szerokości 25-45 cm, umocnionej rzędem pionowych słupków (plecionka lub palisada?), przy której natrafiono na zniszczony bruk z kamieni i warstwę ciemnej, zhumusowionej ziemi. Pierwotna funkcja tej ścianki jest nieznana (ślad po podziale wewnętrznej przestrzeni trzeciego podgrodzia lub pozostałość lekkiej ściany obronnej, ewentualnie część niezidentyfikowanej budowli, chyba jednak niemieszkalnej).

Rozciąganie chronologii grodziska aż po XI w. opiera się na analizie porównawczej odkrytej na jego terenie ceramiki. Na obecnym etapie badań (i opracowania oraz opublikowania ich wyników) można przyjąć wstępne założenie, że okres funkcjonowania grodu określa przede wszystkim datowanie fragmentu ostrogi i przewleczki od ostrogi z 2. poł. IX w.

Ze względu na charakterystyczny plan obwałowań grodziska, jak i specyficzne położenie jego głównego członu w stosunku do podgrodzi, A. Żaki wydzielił osobną odmianę małopolskich grodów wczesnośredniowiecznych, nazwany Wietrzno.

Badania archeologiczne
Rok (rozpoczęcia)
Kierownik badań
Rodzaj badań
Miejsce przechowywania zbiorów
1928 - 1928
R. Jakimowicz
badania powierzchniowe, plan stanowiska
-
1951 - 1957
A. Żaki
badania wykopaliskowe
-
2008 - 2008
J. Gancarski, T. Leszczyński
badania sondażowe
-
Literatura
A. Żaki, Sprawozdanie z prac badawczych prowadzonych w Wietrznie-Bóbrce pow. Krosno i okolicy, [w:] Przegląd Zachodni, 1951 tom 7, s. 499-509.
A. Żaki, Badania grodziska Wietrzno-Bóbrka, pow. Krosno, w 1954 r., [w:] Sprawozdania Archeologiczne, 1956 tom 2, s. 112-128.
A. Żaki, Wietrznów - wczesnośredniowieczny gród graniczny w świetle badań 1952-1953, [w:] Wiadomości Archeologiczne, 1957 tom 24, s. 1-36.
Z. Woźniak, A. Żaki, Dalsze elementy zabytkowe grodziska Wietrzno-Bóbrka, pow. Krosno (Polska), [w:] Acta Archaeologica Carpathica, 1958 tom 1, s. 120-122.
A. Żaki, Karpacka Ekspedycja Archeologiczna w latach 1951-1955, [w:] Sprawozdania Archeologiczne, 1959 tom 5, s. 196-199; 203; 206-207.
A. Żaki, W. Stadnik, Badania grodziska Wietrzno-Bóbrka, pow. Krosno w r. 1955, [w:] Sprawozdania Archeologiczne, 1959 tom 5, s. 225-227.
A. Żaki, Karpacka Ekspedycja Archeologiczna w roku 1957, [w:] Sprawozdania Archeologiczne, 1960 tom 11, s. 72.
H. Zoll-Adamikowa, Zespoły zabytkowe z grodziska Wietrzno-Bóbrka i ich znaczenie dla badań postępów osadnictwa w Karpatach polskich, [w:] Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych Oddziału PAN w Krakowie, 1962 tom 6, s. 34.
A. Żaki, Z archeologii województwa rzeszowskiego, [w:] Rocznik Przemyski, 1962 tom 9, s. 211.
J. Poleski, Grodziska w Lubomi i Naszacowicach. Przyczynek do problemu kontaktów mieszkańców południowej Polski z Wielkimi Morawami, [w:] Śląskie Prace Prahistoryczne, 1991 tom 2, s. 196.
A. Tyniec, Fragment ostrogi z grodziska w Wietrznie-Bóbrce, [w:] Acta Archaeologica Carpathica, 1991 tom 30, s. 249-252.
Pozycja na mapie
Wyznacz trasę trasy z
Pokaż trasę
Zdjęcia stanowiska