Fragmenty naczyń ceramicznych.

Grodzisko położone jest na jednym z cyplowatych wyniesień krawędzi N Pogórza Wielickiego, tworzącej w tym miejscu południowe zamknięcie doliny Raby, płynącej w odległości ponad 100 m od krańca N grodziska. Stanowisko ulokowane jest na wyraźnie wyodrębnionym cyplu, którego wypłaszczenie szczytowe (120 x 50 m) posiadało kształt nieregularnego, nieco nerkowatego owalu. Dłuższa oś plateau wzniesienia usytuowana jest na linii SW-NE. Cypel wyniesiony jest około 50-60 m ponad dno doliny Raby, jego zbocza są stosunkowo strome (nachylenie dochodzi do 35-40°).

Od strony E wzgórze zostało zniszczone poprzez wybieranie gliny na potrzeby cegielni, zaś od strony N-W i W część zbocza wzgórza uległa obsunięciu (katastrofa ta miała miejsce z pewnością już po zakończeniu funkcjonowania wczesnośredniowiecznego grodu). Obsunięcie spowodowało zniszczenie partii W grodziska (m.in. całkowitej destrukcji uległ odcinek W wału o długości około 50 m.). Największe zniszczenia dotknęły partię N grodziska - sądzić można, iż w wyniku osunięcia się części cypla powierzchnia stanowiska uległa zmniejszeniu o co najmniej 30%. Ponieważ zachowana obecnie część grodziska liczy około 0,6 ha powierzchni, można przypuszczać, iż areał stanowiska w obrębie wałów liczył około 1 ha. Na powierzchni stanowiska wyraźnie widoczne są jedynie SW fragmenty wału. Od tej właśnie strony cypel przylegał do płaskowyżu, od którego oddzielało go szerokie siodło (najprawdopodobniej sztucznie pogłębione w trakcie budowy linii umocnień). Przewyższenie pomiędzy koroną wału a dnem siodła wynosi od 5 do ponad 13 m. Plateau cypla w obrębie wałów jest stosunkowo płaskie, lekko tylko nachylone w kierunku N i NE. Odcinek SE wału został prawie całkowicie zniwelowany, jego obecność w terenie zaznacza jedynie lekkie przewyższenie terenu na N od górnej krawędzi N stoku wspomnianego wyżej siodła. Najlepiej zachowany SW odcinek wału od strony wewnętrznej (majdanu) liczy sobie około 3-3,5 m. wysokości, jego szerokość dochodzi do 13-14 m. Dotychczasowe wyniki badań wskazują, iż gród otoczony był pojedynczą linią wału. Nie natrafiono na ślady wewnętrznego podziału powierzchni grodziska.

Stratygrafia: Zdaniem A. Jodłowskiego w IX-X w. istniała w tym miejscu osada otwarta, na terenie której zbudowano w XI w. gród. Wymieniony autor założył, iż z umocnieniami wiążą się młodsze zabytki wczesnośredniowieczne, odkryte w warstwach w pobliżu wału i obiektach na majdanie grodziska. Na majdanie poza bezpośrednim sąsiedztwem wału nie stwierdzono obecności warstw kulturowych, odkryte tu obiekty wkopane były bezpośrednio w glinę calcową. Jeśli chodzi o liczbę wyróżnionych przez A. Jodłowskiego faz osadniczych, to wydaje się, że na podstawie zachowanych reliktów umocnień w wykopie III (odcinek S wału) można wydzielić więcej niż jedną fazę wału. Analiza opublikowanej ryciny profilu pozwala zauważyć, iż wydzielona przez wspomnianego badacza warstwa III zalega zarówno wewnątrz wypełniska wału jako warstwa konstrukcyjna, jak i na wewnętrznym stoku jego rozwalisk, już jako warstwa podestrukcyjna. Z kolei w warstwie określonej jako calec widać w profilu przekopu przez wał resztki konstrukcji drewnianych. W sumie obecność w samym wale co najmniej dwóch różnych poziomów konstrukcji drewnianych (w tzw. warstwie III, jak i poniżej niej, w tzw. glinie calcowej), jak i wyraźna dwudzielność warstw podestrukcyjnych wskazują, iż właściwsze będzie przyjęcie, iż mamy tu do czynienia z dwiema fazami wału. W takcie badań prowadzonych w 1998 r. J. Poleski zidentyfikował w eksplorowanej partii odcinka W wału dwie fazy jego budowy.

Typ umocnień: Wał grodziska przecięto w 6 miejscach. Profil umocnień w wykopie III, jak i fotografie zwęglonych elementów drewnianych wskazują, iż A. Jodłowski trafnie odtworzył technikę budowy starszej fazy wału grodu od strony S jako przekładkową. Wał zbudowany był w technice przekładki jednostronnej, składał się ze stosu o szerokości co najmniej 5 m (typ WIIIA1). Od strony wewnętrznej do wału przylegał pas bruku z kamieni, szerokości 1 m. A. Jodłowski sądzi, że pełnił on funkcję ulicy, biegnącej od strony wewnętrznej przy wale. Dolne partie wału od strony zewnętrznej były wsparte przez pionowo wkopane w calec słupy, co zapobiegało osuwaniu się wału w kierunku na zewnątrz. Technika budowy młodszej fazy odcinku S wału jest trudna do odtworzenia. Z kolei badania odcinka NW wału w 1998 r. pozwoliły na określenie techniki budowy młodszej fazy wału. Do jego budowy wykorzystano rozwaliska starszego wału, wkopując się w ich wewnętrzny stok, uzyskując w ten sposób pionową ścianę. Ściana ta wspierała się na słupach o średnicy 20 cm, wkopanych pionowo w starsze warstwy, w odległości ponad 2 m jeden od drugiego. Podtrzymywały one pierwotnie drewnianą ścianę wewnętrzną młodszego wału. Konstrukcja owego wału mogła wykorzystywać drewniane izbice, łączone na zrąb i wspierane wspomnianymi słupami, lub słupy te wspierały szalunek z poziomo ułożonych belek. Zachowała się jedynie wewnętrzna partia młodszego wału (szerokości 2,2 m.), zewnętrzna uległa całkowitemu zniszczeniu na skutek obsunięcia części północno-zachodniej wzgórza. Z tego też powodu jako hipotezę należy traktować przypuszczenie, że również zewnętrzna ściana tego wału zbudowana była podobną techniką. Wał posiadał pierwotnie szerokość co najmniej 4 m (typ WIVA1).

W trakcie badań prowadzonych przez A. Jodłowskiego na majdanie grodziska odsłonięto kilka podłużnych, nieckowatych w przekroju jam (na planie owalu i prostokąta z zaokrąglonymi narożnikami, największa miała wymiary 3,5 x 2 m). Nie stwierdzono w nich wyraźnych pozostałości urządzeń grzewczych, tak więc nie wiadomo, czy były pozostałościami chat mieszkalnych (jeśli tak, to musiały być zbudowane na powierzchni gruntu, jamy pełniłyby wówczas rolę piwniczek). 

Wyniki badań z 1998 r. należy porównać do rezultatów prac prowadzonych przez A. Jodłowskiego. W odniesieniu do kwestii chronologii wydaje się, iż zaproponowane przez wymienionego badacza datowanie założenia obronnego w Łapczycy na XI – poł. XIII w. należy uznać za niedostatecznie udokumentowane (badacz ten uznał, że zabytki starsze, datowane na IX-X w., wiążą się z funkcjonującą przed budową umocnień grodu osadą otwartą). Wynika to zarówno z faktu, iż zostało ono zaproponowane właściwie wyłącznie na podstawie analizy odkrytej na stanowisku ceramiki (pozostającej w zdecydowanej większości poza kontekstem stratygraficznym reliktów wału), jak i w konfrontacji z wynikami analizy dendrochronologicznej. Należy wspomnieć, iż na możliwość wiązania wałów grodziska w Łapczycy z okresem przed XI w. wskazywał już A. Żaki (1974A, 402, przypis 120). Podkreślić jednak trzeba, iż na terenie grodziska występują również fragmenty naczyń, które można datować najwcześniej na XI w., na co wskazywał trafnie A. Jodłowski. W wykopie 1/98 wystąpiły one jednak w warstwach, które powstały już po spaleniu drugiej fazy wału. Zabytki te wiążą się zapewne z osadnictwem na terenie ruin grodu, które można datować już na XI-XII w. Analiza dendrochronologiczna kilkunastu zwęglonych belek z rozwalisk drugiej fazy wału (z badań w 1998 r.) nie przyniosła również ostatecznego rozwiązania problemu datowania grodziska w Łapczycy. W wyniku korelacji jednostkowych krzywych dendrochronologicznych udało się zestawić lokalną chronologię stanowiska, liczącą 55 lat. Bardzo wysokie podobieństwo krzywych zdaniem dendrochronologów zaświadcza o wycięciu drzew na budową drugiej fazy wału na niewielkim obszarze o zbliżonych warunkach wegetacji. Porównanie średniej krzywej przyrostów z Łapczycy do standardu dendrochronologicznego z Małopolski ujawniło dwie pozycje najlepszego dopasowania, mianowicie na r. 795 AD lub 888 AD. Należy podkreślić, iż są to daty alternatywne, która z nich jest tą właściwą na razie nie wiadomo (datowanie radiowęglowe – AD 970 ±97 - wskazuje raczej na młodszą datę dendrochronologiczną). Problem ten można będzie rozstrzygnąć pod warunkiem pozyskania dalszych próbek, pozwalających na wydłużenie lokalnej krzywej dendrochronologicznej z Łapczycy. Wymaga podkreślenia fakt, iż podane daty dotyczą ostatniego z zachowanych słojów zwęglonego drewna. Oznacza to, iż nie zachowała się zewnętrzna warstwa słojów (biel), a więc analizowane próbki drewna pochodziły w rzeczywistości z dębów młodszych o co najmniej siedem do kilkunastu lat. W tej sytuacji należy przyjąć, iż wał drugiej fazy zbudowano w początku IX lub na przełomie IX i X w. Podkreślenia wymaga, iż bardziej prawdopodobna jest jednak młodsza z alternatywnych dat. Wskazuje na to obecność w warstwach związanych z młodszą fazą wału fragmentów naczyń, które, przy niewątpliwie jeszcze zbyt powierzchownym rozpoznaniu ceramiki z fazy plemiennej w Małopolsce, nie posiadają analogii wśród ceramiki z obiektów i warstw datowanych na okres przed IX w.

Na terenie grodziska odkryto też warstwy i obiekty, w których zalegały fragmenty ceramiki z XI, a może nawet XII w. W tym okresie jednak wały grodu były już w ruinie. W odniesieniu do wyróżnionego przez A. Jodłowskiego podgrodzia, które miało przylegać do grodu właściwego od północy, około 30-40 m poniżej majdanu grodu, można wyrazić bardzo poważne wątpliwości. Po pierwsze brak jest w tym miejscu jakichkolwiek śladów umocnień, po drugie zaś teren przylegający do domniemanego podgrodzia od strony wschodniej położony jest kilka metrów wyżej, co poddaje w wątpliwość jego walory obronne.